Λάθος το παρακάτω κείμενο μου.  Ο Καποδίστριας έκανε αυτές τις δηλώσεις σε επιστολή του προς την Εθνοσυνέλευση στις 4 Αυγούστου 1829. Βλ. παρακάτω. Το κείμενο που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο ειναι συρραφή τμημάτων της επιστολής Καποδίστρια κι εκεί την πάτησα επειδή τετοιο κείμενο δεν θυμόμουν να είχα διαβάσει. Όπως και να χει όμως θα έπρεπε να το είχα ψάξει περισσότερο.

Επιστολή Ι. Καποδίστρια προς τη Δ. Εθνοσυνέλευση, σελ. 1

Επιστολή Ι. Καποδίστρια προς τη Δ. Εθνοσυνέλευση, σελ. 2

Ελπίζω ότι όσοι εξ´ υμών συμμετάσχουν εις την Κυβέρνησιν θέλουν γνωρίσει μεθ´ εμού ότι εις τας παρούσας περιπτώσεις, όσοι ευρίσκονται εις δημόσια υπουργήματα δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουν μισθούς αναλόγως με τον βαθμό του υψηλού υπουργήματός των και με τας εκδουλεύσεις των, αλλ´ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς με τα χρηματικά μέσα, τα οποία έχει η Κυβέρνησις εις την εξουσίαν της […] εφ´ όσον τα ιδιαίτερα εισοδήματά μου αρκούν διά να ζήσω, αρνούμαι να εγγίσω μέχρι και του οβολού τα δημόσια χρήματα, ενώ ευρισκόμεθα εις το μέσον ερειπίων και ανθρώπων βυθισμένων εις εσχάτην πενίαν

Αρκετές εμφανίσεις του παραπάνω αποσπάσματος συνοδεύονται από το συμπέρασμα «φυσικά δολοφονήθηκε» ή «και γι αυτό δολοφονήθηκε».

Τα πρακτικά της Δ’ Εθνοσυνελεύσως του Άργους είναι διαθέσιμα από τον ιστοτόπο της Βουλής των Ελλήνων. Στα πρακτικά αυτά δεν εμφανίζεται κάπου η παραπάνω δήλωση του Ι. Καποδίστρια. (Βλ. Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Τόμος 4, Πρακτικά Δ’ Εθνοσυνελεύσεως, σελ. 56-66). Συνεπώς και με βάση τον λόγο του Ι. Καποδίστρια κατά την έναρξη της Εθνοσυνελεύσεως του 1829, η δήλωση που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο είναι μάλλον ανακριβής. Δεν αποκλείεται βεβαίως να μην διάβασα προσεκτικά τα πρακτικά και να μου διέφυγε κάτι — τα σχόλια είναι ανοιχτά για όποιον επιθυμεί να προσφέρει πηγές και ορθές αναφορές.

Επίσης γνωρίζουμε πως ο Ι. Καποδίστριας δολοφονήθηκε από την οικογένεια Μαυρομιχάλη σε αντίποινα φυλάκισης του Πετρόμπεη η οποία ήταν αποτέλεσμα πολιτικών συγκρούσεων που προς στιγμή οδηγούσαν το νεοσύστατο κράτος σε εμφύλιο πόλεμο.

Ωραίος δυαδικός αριθμός, 2⁵, ήταν η πρώτη εντύπωση που μου έκανε η έκκληση 32 συμπολιτών με τίτλο «Τολμήστε». Ομολογώ πως δεν έχω καταλάβει τον σκοπό της έκκλησης. Μου φάνηκε σαν το προοίμιο μιας μισοτελειωμένης διακήρυξης, μιας προσπάθειας που ξεκίνησε καλά αλλά ξεφούσκωσε μόλις ήρθε η ώρα να περάσει το κείμενο από τη γενικολογία σε συγκεκριμένες προτάσεις. Φανταστείτε τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ να σταματά μετά την 4η παράγραφο. Ή τον Περικλή να δηλώνει μόνο

Ξρώμεθα γὰρ πολιτείᾳ οὐ ζηλούσῃ τοὺς τῶν πέλας νόμους, παράδειγμα δὲ μᾶλλον αὐτοὶ ὄντες τισὶν ἢ μιμούμενοι ἑτέρους. καὶ ὄνομα μὲν διὰ τὸ μὴ ἐς ὀλίγους ἀλλ’ ἐς πλείονας οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται·

και μετά να κατεβαίνει από το βήμα για να προλάβει τον καφέ του στο Ζόναρς.

Φαντάστηκα πως η αδυναμία μου να αντιληφθώ το νόημα του εγχειρήματος των τριανταδυό, οφείλεται στη φυσική απόσταση που με χωρίζει από την Ελλάδα. Φαίνεται όμως πως δεν ήμουν μόνος. Ούτε η απόσταση είχε να κάνει κάτι.

Μια μέρα μετά τη δημοσίευση της ένας από τους συνυπογράφοντες την έκκληση των 32, ο καθηγητής Γιώργος Γιατρομανωλάκης, με ένα μάλλον τσαπατσούλικο κείμενο προσπάθησε να δώσει εξηγήσεις για την πρωτοβουλία αυτή. Εξηγήσεις τις οποίες απηύθηνε προς «πολίτες» και όχι συμπολίτες. Δυο μέρες αργότερα πέντε ακόμη συνυπογράφοντες (νάτο πάλι το 2 με το 5) δημοσίευσαν διευκρινιστικές δηλώσεις για την κίνησή τους.

Ως χώρα βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο της πορείας μας που δεν χωρά γενικόλογες εκκλήσεις ακόμη κι όταν συνοδεύονται από ερμηνευτικές διευκρινήσεις. Τέτοιες εκκλήσεις δίχως συγκεκριμένες προτάσεις και δίχως μια στοιχειώδη θεσμική συγκρότηση εξανεμίζονται και ξεχνιούνται. Καμιά έκκληση και καμιά διακήρυξη δεν πρόκειται να προσφέρει άμεσα αποτελέσματα. Ούτε η Ελλάδα πρόκειται να αλλάξει σε 1-2 χρόνια.

Χρειαζόμαστε, πιστεύω, μια κοινή πεποίθηση πως οι αλλαγές που είναι απαραίτητες για τον εξορθολογισμό του τόπου θα πάρουν τουλάχιστον μισή γενιά αν όχι ολόκληρη. Χρειαζόμαστε μια κοινή πεποίθηση πως οι αλλαγές θα πρέπει να γίνουν συστηματικά και με βάση μια κοινώς αποδεκτή προτεραιότητα. Χρειαζόμαστε μια κοινή πεποίθηση αξιών και αρχών.

Μου φαίνεται δύσκολο να εδραιωθούν τέτοιες πεποιθήσεις με γενικόλες εκκλήσεις, δηλώσεις, και διακηρύξεις, ειδικά όταν εκπορεύονται από μικρές ομάδες και δεν δημιουργούν αίσθημα κοινοκτημοσύνης. Μεταξύ των μικρο-ομάδων τύπου «32» και των ετερόκλητων συνοθυλευμάτων τύπου  Σπίθας, υπάρχει ένα κενό λόγου, τόλμης, αξιών, προτάσεων, δράσεων, και διαλόγου. Η πλήρωση και εκπλήρωση του κενού αυτού γίνεται με πολιτείᾳ οὐ ζηλούσῃ τοὺς τῶν πέλας νόμους. Μια πολιτεία, ένα πολίτευμα δηλαδή που ἐς πλείονας οἰκεῖν.

Δεν είναι τυχαίο ίσως που στην Οδό Νικήτα Ράντου ο αριθμός 32 παραμένει ακατοίκητος. Και πως το σύντομο μήνυμα από παλιό φίλο στην Ελλάδα σήμερα εμπεριέχει μια πιο ουσιαστική δήλωση από αυτή των 32:

Σε χαιρετώ να είσαι καλά, πρέπει να πάω σε ένα γάμο. Είναι μια μορφή αντίστασης και αυτή, να δημιουργείς οικογένεια σε τέτοιες συνθήκες…

Το έλλειμα δημοκρατίας στα σώματα ασφαλείας που διαπίστωσε όψιμα ο αρμόδιος υπουργός είναι μια διάγνωση που μόνο ένας γνήσιος εκπρόσωπος του βαθέως ΠΑΣΟΚ θα μπορούσε να κάνει. Στην ΕΛ.ΑΣ. υπάρχει κυρίως έλλειμα επαγγελματισμού. Αν αποκατασταθεί αυτό θα μειωθούν και τα κρούσματα αυθαίρετης, αλόγιστης και καταχρηστικής βίας — όπως αυτό που έστειλε άνθρωπο στην εντατική με σοβαρό κρανιοεγκεφαλικό τραυματισμό. (Διότι στη ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ που περισσεύει η δημοκρατία είδαμε τις επιδόσεις του κ. Φωτόπουλου — ο οποίος παραμένει μέλος του ΠΑΣΟΚ αφού ούτε ο πρόεδρος του κινήματος ούτε κανείς άλλος αισθάνθηκε από στοιχειώδες φιλότιμο και αξιοπρέπεια να τον αποβάλλει).

Όσον αφορά την αστυνομία, τα πράγματα είναι απλά. Δουλειά της δεν είναι να τιμωρεί και μάλιστα με αλόγιστους ξυλοδαρμούς. Δουλειά της είναι να επιβάλλει την τάξη και να στέλνει στη δικαιοσύνη παραβάτες του νόμου συλλέγοντας τεκμήρια για να στηρίξει τις κατηγορίες.

Από τη στιγμή που ο παραβάτης είναι πεσμένος στο έδαφος, σταματάει η βία, μπαίνουν οι χειροπέδες, και πάμε για τον επόμενο. Αυτά τουλάχιστον λένε τα βασικά εγχειρίδια αστυνόμευσης που καθορίζουν τα όρια της απαραίτητης αστυνομικής βίας.

Οι εικόνες που έχουμε δει κατα καιρούς σε videos δείχνουν μια ΕΛ.ΑΣ. με ελλειπή επαγγελματισμό. Τόσο ελλειπή που κάποιες φορές πέφτουν θύματα της ανικανότητάς τους κι οι ίδιοι οι αστυνομικοί.

Η έλλειψη επαγγελματισμού στις κρατικές υπηρεσίες είναι μεγάλο δράμα για τον τόπο. Έχουμε γεμίσει λειτουργούς ενώ χρειαζόμαστε καλούς, ευσυνείδητους, καταρτισμένους επαγγελματίες. Όσο αναζητούμε τα κακά της αστυνόμευσης σε δημοκρατικά ελλείματα και άλλες ανοησίες του κομματικού ξύλινου λόγου, το αίσθημα ασφαλείας των πολιτών θα μειώνεται μαζί με τον σεβασμό (αν έχει απομείνει δηλαδή) απέναντι στα σώματα ασφαλείας.

Αν ο κ. Παπουτσής είχε ο ίδιος ένα στοιχειώδες ισοζύγιο δημοκρατικότητας θα έπρεπε να είχε παραιτηθεί. Άλλωστε το κόμμα του ως αντιπολίτευση είχε ζητήσει για παρόμοιο περιστατικό την παραίτηση Πολύδωρα. Στην δημοκρατική λογιστική του τόπου μας όμως φοβάμαι πως η δημοκρατικότητα περισσεύει στα έδρανα της αντιπολίτευσης και στερεύει στα υπουργικά.

Στις 3 Φεβρουαρίου 2011 ο Μίκης Θεοδωράκης δηλώνει αντισημίτης. Ανοιχτά και ξεκάθαρα. Υπενθυμίζω πως αντισημίτης είναι αυτός που μισεί τους Εβραίους.

Στις 5 Μαΐου 2011 μάθαμε πως ματαιώθηκε συναυλία έργου του Μίκη Θεοδωράκη στην Αυστρία λόγω της αντισημιτικής θέσης του συνθέτη.

Κάποιοι δηλώνουν έκπληκτοι! Στον πλανήτη τους μάλλον δεν έχουν πρόσβαση στο youtube.

Ο της μεγίστης ΑΔΕΔΥ γραμματεύς των εθνών Ξενάκης κατατροπών (sic) τον εις διατεταγμένην υπηρεσίαν διατελούντα δημοσιογράφο του BBC Σακούρ

Τέτοιος πολιτικός λόγος πρέπει να μείνει στην Ιστορία. Μεταφράζω λοιπόν τα ακλόνητα επιχειρήματα με τα οποία το στέλεχος της ΑΔΕΔΥ Βασίλης Ξενάκης κατατρόπωσε τον βρετανό δημοσιογράφο Stephen Sakur στην εκπομπή του BBC, HardTalk.

Σε ερώτηση του Sakur για το μέγεθος του δημοσίου τομέα, απαντά ο κ. Ξενάκης:

Επιτρέψτε μου να εξηγήσω κ. Sakur, το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι αριθμοί των δημοσίων υπαλλήλων.  Επειδη, γνωρίζετε, ακούτε πως στην Ελλάδα υπάρχουν ένα εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι, σε πληθυσμό 10 εκατομμυρίων. Δεν είναι αλήθεια. Αυτοί οι αριθμοί δεν υπάρχουν. Όλοι το γνωρίζουν, αλλά ξέρετε έναν χρόνο πριν, όταν δεχτήκαμε όλες τις κατηγορίες περι κλεφτών και όλα αυτά, και τώρα τίποτα απ αυτά δεν υπάρχει πια, ταυτοχρονα ακούσαμε όλους να λένε … δεν θέλω να πω τίποτα για τον Μπαρόσο … αλλά θέλω να πω πως βεβαίως το κράτος χρειάζεται αλλαγές αλλά όχι με αυτόν τον τρόπο.

Και σε ερώτηση για τους δημοσίους υπαλλήλους που φεύγουν από τη δουλειά στις 2, συνταξιοδοτούνται νωρίς στα 50 τους, κερδίζουν επιδόματα δίχως καμιά επιπλέον προσπάθεια, κτλ, απαντά ο κ. Ξενάκης:

Εντάξει, εντάξει ρωτάτε πολλές πολλές ερωτήσεις σε μια ερώτηση. Μπορώ να πω πως για μας οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι περίπου 440 χιλιάδες· αυτό είναι το σωστό. Όταν οι πολιτικοί, όταν όλες οι κυβερνήσεις, για πολλές δεκαετίες δεν ήθελαν να αυξήσουν τους μισθούς απευθείας επειδή ακολουθούσαν διάφορες πολιτικές, ήθελαν αν μοιράσουν σε διάφορες κατηγορίες όλους τους δημοσίους υπαλλήλους, δόσαν επιδόματα τη μια φορά σ’ αυτούς και την άλλη σε άλλους, έτσι φυσικά δημιουργήσαν ένα σύστημα το οποίο δεν είναι τόσο ξεκάθαρο. Γενικά όμως μπορώ να πω ότι βεβαίως χρειάζεται να γίνουν κάποιες μεταρρυθμίσεις.  Βεβαίως, βεβαίως αλλά όχι έτσι. Έχουμε ξεχάσει τώρα και δεν συζητούμε πλέον για το κοινωνικό μοντέλο, δεν συζητούμε πλέον για τα κοινωνικά δικαιώματα. Μην ξεχνάτε πως η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ και τόσοι άνθρωποι τόσες χώρες τόσοι εργαζόμενοι θέλαν εδώ και χρόνια, ακόμη και σήμερα, να γίνουν μέλη της ΕΕ. Και γιατί; Επειδή πιστεύουν σ΄ένα κοινωνικό μοντέλο … Εντάξει η Ελλάδα κι ο Ελληνικός πληθυσμός ακολούθησαν ακριβώς αυτό, ακολούθησαν την πολιτική της ΕΕ. Γι αυτό τώρα μπορείτε να δειτε και να αντιμετωπίσετε κάτι διαφορετικό.

Στις 13 Απριλίου 2011, ο κ. Τάκης Μίχας, Διεθνής Γραμματέας της Δημοκρατικής Συμμαχίας δημοσίευσε στην Wall Street Journal άρθρο για την κατάσταση στην Ελλάδα. Το κείμενο δεν είναι κολακευτικό για την Ελλάδα και τα συμπεράσματα του άρθρου είναι λογικά. Ο σκοπός όμως δεν αγιάζει τα μέσα. Μεταξύ άλλων γράφει το στέλεχος της Δημοκρατικής Συμμαχίας:

to combat fare-dodging on public transport, the government has dispatched a new team of inspectors. This week one of them was shot twice in the stomach by a bus passenger, and he remains in critical condition.
(Takis Michas, WSJ 13 April 2011)

Μεταφράζω: «για να αντιμετωπίσει τους λαθρεπιβάτες στα ΜΜΜ η κυβέρνηση απέστειλε νέα ομάδα ελεγκτών. Τη βδομάδα αυτή ένας από αυτούς πυροβολήθηκε δύο φορές στο στομάχι από έναν επιβάτη λεωφορείου και παραμένει σε κρίσιμη κατάσταση». (Η έμφαση δική μου τόσο στο αγγλικό όσο και στο μεταφρασμένο κείμενο).

Από την Ελληνική ειδησεογραφία όμως μαθαίνουμε πως:

[Ο] νεαρός πυροβόλησε τον ελεγκτή δύο φορές με όπλο στα πόδια. Ο ελεγκτής τραυματίστηκε ελαφρά και μεταφέρθηκε στο Αττικό Νοσοκομείο.
(Ναυτεμπορική 11 Απριλίου 2011, η έμφαση δική μου)

Τελικά πού πυροβολήθηκε ο ελεγκτής; Στα πόδια ή στο στομάχι; Σε τι κατάσταση βρίσκεται; Ελαφρού τραυματισμού ή κρίσιμη; Στις ΗΠΑ, η νοσοκομιακή ορολογία περιγράφει την κρίσιμη κατάσταση ως:

Vital signs are unstable and not within normal limits. Patient may be unconscious. Indicators are unfavorable.
(American Hospital Association)

Ήτοι: «τα ζωτικά σημεία είναι ασταθή και εκτός κανονικών ορίων. Ο ασθενής μπορεί να μην έχει αισθήσεις. Οι ενδείξεις δεν είναι ευνοϊκές».

Δηλαδή: είτε ο Ελληνικός Τύπος στο σύνολό του παραπληροφορεί είτε ο κ. Μιχας υπερβάλλει (να το πω ευγενικά δηλαδή) στο κείμενό του στην WSJ. Αν υπερβάλλει ο κ. Μίχας και δεδομένου πως υπογράφει το άρθρο με την ιδιότητά του ως Διεθνούς Γραμματέως της Δημοκρατικής Συμμαχίας, τότε: (α) ποιά η σκοπιμότητα της υπερβολής και (β) ανέχεται τέτοια φαινόμενα η κ. Μπακογιάννη στο κόμμα της;

Το ένα πρόσωπο είναι των Πολύδωρα-Χρυσοχοΐδη, των προκατόχων τους, των διαδόχων τους, και των πολιτικών τους προϊσταμένων.  Στο βαθμό που ανέχονται την προσβολή της αξιοπρέπειας των πολιτών.  Το άλλο πρόσωπο, πιο φριχτό για το μέλλον μας, είναι αυτό των νέων, καλλιεργημένων (τουλάχιστον μορφωμένων) ανθρώπων που δεν διστάζουν να επιδοκιμάζουν την προσωπική βία.

Έπειτα από 40 χρόνια πανηγυριών περι δημοκρατίας, συλλογικά παραμένουμε επιφυλακτικοί και καχύποπτοι απέναντι στους συμπολίτες μας και στους θεσμούς του πολιτεύματος.  Με άλλα λόγια, είμαστε για τα πανηγύρια.  Στην ουσία δεν έχει αλλάξει τίποτα από τη μεταπολίτευση ως σήμερα.

Ο αιμορραγικός προπηλακισμός του Κωστή Χατζηδάκη είναι καταδικαστέος ακριβώς στον ίδιο βαθμό που είναι καταδικαστέα η αστυνομική βία.  Η προσωπική βία ως πολιτική δράση είναι απαράδεκτη.

Απαράδεκτη είναι όμως και η επακόλουθη οχλοκρατική επιδοκιμασία της προσωπικής βίας.  Το «καλά να πάθει».  Το «πήγαινε γυρεύοντας».  Γέμισε χτες το twitter από χαιρέκακα σχόλια για τον προπηλακισμό ενός ανθρώπου.  Ο οποίος σε μια χώρα που δεν τρομοκρατείται από οχλοκρατίες θα εθεωρείτο αθώος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου.  Χτες έπεσε πρώτα θύμα στο κολαστήριο του όχλου και στη συνέχεια στο λαϊκό δικαστήριο του καναπέ.

Μέχρι χτες ήλπιζα πως η πολιτειακή ανωριμότητα της Ελλάδας οφείλεται σε μετεμφυλιοπολεμικά και μεταπολιτευτικά σύνδρομα τα οποία σταδιακά υποχωρούσαν λόγω μιας αυξανόμενης εξωστρέφειας των νέων ανθρώπων.  Βλέποντας όμως χτές στο twitter και αλλού νέους ανθρώπους, επαγγελματίες, μορφωμένους να επιδοκιμάζουν την οχλοκρατία, άρχισα να χάνω την ελπίδα μου.  Η πολιτειακή ανωριμότητα του τόπου, η οποία αποτελεί την ρίζα πολλών κακών για τα οποία πληρώνουμε σήμερα (και για πολλά χρόνια), έχει βαθύτερα αίτια.  Δεν μπορούμε πλέον να χρησιμοποιούμε ως δικαιολογία ούτε τον Εμφύλιο ούτε την Μεταπολίτευση.

Πρόκειται για γελοίο νόμο, για γελοία εφαρμογή του, ή απλώς για γελοίους υπαλλήλους; Δέστε ανάρτηση απόφασης στην ΔΙΑΥΓΕΙΑ για έγκριση πληρωμής ταχυδρομικών τελών ύψους δύο ευρώ και σαραντα-τριών λεπτών (αριθμητικώς: €2,43).

Δεν αποκλείεται με περισσή δόση χιούμορ ο διευθυντής του Ινστιτούτου να δημοσιεύει την απόφαση σε πιστή τήρηση του νόμου προκειμένου να αποδείξει πόσο γελοίος μπορεί να είναι ένας νόμος-βιτρίνα.

Πόσο κόστισε η σύνταξη, έγκριση και δημοσίευση μιας απόφασης για €2,43;  Δέκα, 20 ευρά;  Υποκρισία δεν είναι αυτό το πράγμα;

Αμφοτέρων το θάρρος έφτανε μόνο ως την πολιτική ευθύνη.

Πριν τρεις μήνες ενθουσιασμένος από το γεύμα του με τον Γιώργο Παπανδρέου ο καθεστωτικός απολογητής των New York Times είχε γράψει:

Μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα μια πολιτική επανάσταση;  Οι πιθανότητες είναι μικρές αλλά δεν θα χρειαστεί να συμβουλευτείτε το ΔΝΤ για να βρείτε την απάντηση.  Απλώς παρατηρήστε τους νέους Έλληνες.  Αν σε έξη μήνες τους δείτε να μεταναστεύουν, κοψοχρονιάστε την Ελλάδα.  Αν όμως τους δείτε να παραμένουν εκεί, αυτό σημαίνει πως πιστεύουν ότι υπάρχει κάτι για το οποίο αξίζει να μείνουν, και γι αυτό ίσως να θέλετε να αγοράσετε ένα δυο Ελληνικά ομόλογα. (T. Friedman, New York Times, 11.05.2010)

Λοιπόν το εξάμηνο του προφήτη δεν προλαβε να κλείσει. Και μαθαίνουμε από έρευνα πως:

Κύμα μετανάστευσης του νέου επιστημονικού προσωπικού που υπάρχει στη χώρα απειλεί να δημιουργήσει η παρατεταμένη ύφεση στην αγορά και οι ολοένα και λιγότερες ευκαιρίες για μόνιμη και ασφαλή εργασία που προσφέρουν οι ελληνικές επιχειρήσεις. (Κάπα Research, www.in.gr 29.08.10)

Που σημαίνει πως είτε ο Friedman δεν είχε ιδέα τι έλεγε (κάτι που είναι γενικώς γνωστό στο νοήμον αναγνωστικό κοινό αλλά όχι στους σαλατοφάγους συνδαιτημονές του) είτε πως τα πράγματα για την Ελλάδα θα δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο.