Οι κοτζαμπάσηδες κι η δημοκρατία τους

Τα πανεπιστήμια της Ελλάδας προσφεύγουν από κοινού στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά δύο διατάξεων του νέου νόμου για την Ανώτατη Παιδεία. Μια από τις προσβαλόμενες διατάξεις είναι η παράγραφος 4(β) του 8ου άρθρου στο νόμο 4009/2011. Το άρθρο αυτό ορίζει την οργάνωση του Συμβουλίου ενός ΑΕΙ. Σύμφωνα με την προσβαλόμενη παράγραφο:

Τα εσωτερικά μέλη εκλέγονται από το σύνολο των καθηγητών του οικείου ιδρύματος με ενιαίο ψηφοδέλτιο και με σημείωση από τους εκλογείς δίπλα από το όνομα των υποψηφίων της σειράς προτίμησης με διαδοχικούς ακέραιους αριθμούς (σύστημα ταξινομικής ψήφου).

Με βάση δημοσιογραφικές πληροφορίες 23 πανεπιστήμια προσβάλουν στο ΣτΕ την παραπάνω διάταξη επειδή:

 […] το εκλογικό σύστημα προσβάλει την αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου και καθιστά πρακτικά αδύνατο τον έλεγχο των αποτελεσμάτων από την εφορευτική επιτροπή, αφού η εξαγωγή τους μπορεί να γίνει μόνο με την χρήση ειδικού λογισμικού. Έτσι, αναφέρεται στην αίτηση ακύρωσης, δεν επιτρέπεται η δικαστική προστασία των θιγόμενων. […] Για πρώτη φορά, όπως αναφέρουν οι νομικοί εκπρόσωποι των πανεπιστημίων, δεν μπορούν να βγουν αποτελέσματα εκλογικής διαδικασίας «με το χέρι», αλλά μπορεί να γίνει εξαγωγή αποτελεσμάτων και καταμέτρηση ψήφων αποκλειστικά και μόνο μέσω ειδικού προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Η καταμέτρηση της ταξινομικής ψήφου μπορεί να γίνει με το χέρι, παρά τον ισχυρισμό της προσφυγής. Στην Ιρλανδία και στην Αυστραλία το ταξινομικό σύστημα χρησιμοποιείται 100 περίπου χρόνια και η καταμέτρηση γίνεται ακόμη με το χέρι (συνεπικουρούμενη από τεχνολογικά μέσα σήμερα, βεβαίως). Ειδικό πρόγραμμα δεν χρειάζεται, αρκεί μια εφαρμογή λογιστικού φύλλου όπως το Excel. Έλεγχος των αποτελεσμάτων μπορεί να γίνει από κάθε ενδιαφερόμενο αφού η καταμέτρηση της ταξινομικής ψήφου ακολουθεί συγκεκριμένο αλγόριθμο που μπορεί να υλοποιηθεί στο excel ή να προγραμματιστεί γρήγορα απ έναν φοιτητή που γνωρίζει μια οποιαδήποτε γλώσσα προγραμματισμού.

Το σύστημα της ταξινομικής ψήφου είναι από τα πιο αντιπροσωπευτικά εκλογικά συστήματα επειδή επιτρέπει την εκπροσώπηση πολλαπλών τάσεων και απόψεων. Δημιουργεί συλλογικά όργανα τα οποία λειτουργούν όταν επικρατεί μετριοπάθεια, ορθολογισμός, και πνεύμα συνεργασίας. Δηλαδή πρόκειται για σύστημα στο οποίο δεν ευδοκιμούν κοτζαμπάσηδες-πρυτάνεις.

Αυτά θα έπρεπε να τα γνωρίζουν τα 23 πανεπιστήμια της χώρας που διαμαρτύρονται για την συγκεκριμένη διάταξη του 4009/2011. Όταν και τα 23 πανεπιστήμια της χώρας προστρέχουν σε επίκληση ανύπαρκτων και ατεκμηρίωτων κινδύνων, καταλαβαίνει κανείς σε τι επίπεδο έχει πέσει η εκπροσώπηση της πανεπιστημιακής κοινότητας στην Ελλάδα. Η προσφυγή των 23 πανεπιστημίων όσον αφορά το άρθρο 8, παρ. 4(β) του Ν. 4009/2011 στηρίζεται σε ψευδείς ισχυρισμούς. Τελικά φανερώνει την άγνοια ή υστεροβουλία των κοτζαμπάσηδων που αποφάσισαν την προσφυγή.

Τι είναι η ταξινομική ψήφος;

Λεπτομέρειες για τη ταξινομική ψήφο μπορεί να βρει κανείς εδώ και εδώ. Η ταξινομική ψήφος χρησιμοποιείται με επιτυχία σε κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου.

Ας δούμε ένα παράδειγμα απλοϊκής εφαρμογής ταξινομικής ψήφου (για πιο σύνθετο παράδειγμα, δείτε το ταξινομικό σύστημα που χρησιμοποιεί το πανεπιστήμιο του Σικάγο). Για το παράδειγμα αυτό υποθέτουμε 100 ψηφίσαντες και ενιαίο ψηφοδέλτιο 5 υποψηφίων από το οποίο εκλέγονται 3.

Οι εκλογείς σημειώνουν την προτίμηση των υποψηφίων με διαδοχικούς ακέραιους αριθμούς: 1 για την πρώτη προτίμησή τους (πρωτοβάθμια ψήφος), 2 για την δεύτερη προτίμηση (δευτεροβάθμια ψήψος), κοκ. Παραλλαγές του συστήματος επιτρέπουν την ταξινόμηση όλων ή μερικών μόνο υποψηφίων στο ψηφοδέλτιο.

Η δευτεροβάθμια ψήφος δηλώνει πως αν η πρωτη επιλογή ενός ψηφοδελτίου εκλεγεί ή αποκλειστεί, τότε η δευτεροβάθμια ψήφος καθίσταται πρωτοβάθμια.

Καθορίζουμε τον ελάχιστο αριθμό πρωτοβάθμιων ψήφων που πρέπει να λάβει κάποιος. Μια μέθοδος ειναι η εξής:

α = 1 + ε/(θ+1)

όπου,
α: ο ελάχιστος αριθμός πρωτοβάθμιων ψήφων που απαιτούνται για την εκλογή,
ε: ο αριθμός των ψηφισαντων,
θ: ο αριθμός των εκλόγιμων θέσεων.

Στο παράδειγμά μας, ε=100, θ=3 και συνεπώς ένας υποψήφιος πρέπει να λάβει τουλάχιστον 26 πρωτοβάθμιες ψήφους για να εκλεγεί.

Στην καταμέτρηση, πρώτα κατατάσουμε τους υποψηφίους με βάση τον αριθμό των πρωτοβάθμιων ψήφων που έλαβαν. Ας υποθέσουμε λοιπόν πως έχουμε το εξής αποτέλεσμα.

Λουκάς 25
Βασίλης 22
Θέμης 20
Ελένη 18
Δάφνη 15

Κανείς από τους υποψηφίους δεν συγκεντρώνει τον απαραίτητο αριθμό ψήφων για εκλογή από την πρώτη καταμέτρηση. Αποκλείουμε την Δάφνη επειδή έλαβε τον μικρότερο αριθμό πρωτοβάθμιων ψήφων και ανακατένουμε τα ψηφοδέλτιά της ως πρωτοβάθμιες ψηφους στις δεύτερες επιλογές που αυτά καταγράφουν. Ας υποθέσουμε λοιπόν πως τα 15 ψηφοδέλτια της έχουν τις εξής δεύτερες επιλογές:

Ελένη 13
Βασίλης 2

Το νέο αποτέλεσμα τώρα είναι:

Λουκάς 25
Βασίλης 22 + 2
Θέμης 20
Ελένη 18 + 13
Δάφνη 0

Εκλέγεται η Ελένη και αποκλείουμε τον Θέμη επειδή έχει τις λιγότερες ψήφους στη νέα κατάταξη. Δεν αποκλείουμε όμως τις υπόλοιπες προτιμήσεις των φηφοφόρων του Θέμη. Ας υποθέσουμε πως τα 20 πρωτοβάθμια ψηφοδέλτια του Θέμη δηλώνουν ως δεύτερη προτίμηση τους παρακάτω υποψηφίους:

Δάφνη 5
Λουκάς 5
Βασίλης 5
Ελένη 5

Η Δάφνη όμως έχει ήδη αποκλειστεί. Κοιτούμε έτσι την 3η επιλογή των 5 αυτών ψηφοδελτίων η οποία υποθέτουμε πως έχει ως εξής:

Βασίλης 2
Λουκάς 3

Επιπλέον, επειδή η Ελένη έχει ήδη εκλεγεί κοιτούμε την 3η επιλογή των 5 ψηφοδελτίων που της αναλογούν· ας υποθέσουμε πως τα 5 αυτά ψηφοδέλτια κατανέμονται ως εξής:

Βασίλης 3
Λουκάς 2

Συνεπώς η ανακατανομή των ψηφοδελτίων του Θέμη έχει ως εξής:

Λουκάς 5+3+2
Βασίλης 5+ 2+3

Και τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα διαμορφώνονται:

Λουκάς 25 + (5+3+2)
Βασίλης 22 + 2 + (5+2+3)
Θέμης 0
Ελένη 18 + 13
Δάφνη 0

Με βάση την ταξινομική ψήφο εκλέγονται ο Λουκάς με 35 ψήφους, ο Βασίλης με 34, και η Ελένη με 31. Με βάση ένα πλειοψηφικό σύστημα θα είχαν εκλεγεί Λουκάς, Βασίλης και Θέμης, με αποτέλεσμα οι 33 πρωτοβάθμιοι ψηφοφόροι της Δάφνης και της Ελένης να μην έχουν καθόλου εκπροσώπηση.

Η ταξινομική ψήφος δεν είναι απλό εκλογικό σύστημα. Η καταμέτρηση ψήφων είναι σύνθετη διαδικασία. Η ψηφοφορία πάντως παραμένει απλή διαδικασία. Και το αποτέλεσμα είναι πιο αντιπροσωπευτικό.

Σημείωση μετα τη δημοσίευση

Μαθαίνω πως σύμφωνα με άλλη πηγή, η ένσταση των 24 (απο 23 προηγουμένως) πανεπιστημίων όσον αφορά την ταξινομική ψήφο έχει ως εξής:

Καθιερώνεται ένα καινοφανές, εντελώς ασυνήθιστο και εξαιρετικά περίπλοκο εκλογικό σύστημα, η εκλογική μηχανική του οποίου είναι παντελώς άγνωστη στην ελληνική εκλογική πρακτική. Πρόκειται, δε, για ένα σύστημα που στηρίζεται σε μία πολύπλοκη και εντελώς αδιάφανη μεθοδολογία αλλεπάλληλων γύρων καταμέτρησης, συνεχών μεταφορών και πιστώσεων ψήφων και αντίστοιχων εκλογικών κατανομών, σε κάθε γύρο των οποίων εκλέγεται ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους ή αποκλείεται ο υποψήφιος με τις λιγότερες ψήφους. Η προσβαλλόμενη (υπουργική απόφαση) όμως, θεσπίζοντας αυτό το ασυνήθιστο σύστημα με ακόμη πιο ασυνήθιστα τεχνικά χαρακτηριστικά, παραβίασε την θεμελιώδη αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου

Το σύστημα της ταξονομικής ψήφου δεν είναι ούτε καινοφανές ούτε εξαιρετικά περίπλοκο. Είναι δύσκολο ίσως στην αρχή, αλλά τελος πάντως σε πανεπιστημιακούς απευθύνεται κι αν δεν μπορούν να το καταλάβουν τότε έχουμε σοβαρότερο πρόβλημα! Το σύστημα είναι ασυνήθιστο για μια χώρα που κάνει απανωτές εκλογές προκειμένου να εκλέξει δημάρχους ενώ θα μπορούσε να εφαρμόσει απλουστευμένη ταξινομική ψήφο και να απαλείψει τον δεύτερο γύρο των δημοτικών και τις άσκοπες δαπάνες. Η μεθοδολογία αλλεπάλληλων γύρων καταμέτρησης κάθε άλλο παρά «αδιάφανη» μπορεί να χαρακτηριστεί. Επίπονη ναι, ειδικά για κοτζαμπάσηδες που δεν σκαμπάζουν από αριθμητική, αλλά όχι αδιαφανής.

Ακόμη μια υστεροσημείωση

Βρήκα στον ιστοχώρο του Υπουργείου Παιδείας ενα σχέδιο υπουργικής απόφασης που καθορίζει τη διαδικασία ταξινομικής ψήφου. Η απόφαση αυτή περιγράφει ξεκάθαρα το single transferable voting σύστημα. Πρόκειται για σύστημα που υπάρχει από το 1821, δηλαδή κάθε άλλο παρά καινοφανές.

Share

9 thoughts on “Οι κοτζαμπάσηδες κι η δημοκρατία τους

  1. Για ρώτα κάποιον αν έχει πρόβλημα με τη διαδικασία ψηφορορίας για την ανάθεση των Ολυμπιακών Αγώνων ή αν πιστεύουν ότι είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Αλλα εκεί έχει ίντριγκα και πάθος, οπότε όλοι καταλαβαίνουν τη διαδικασία 😉

  2. Απίστευτο. Μήπως τους πειράζει περισσότερο το ενιαίο ψηφοδέλτιο και σαν μικρά παιδάκια διαμαρτύρονται για την «δυσκολία»;

    Μου αρέσει που το αναλύεις κι όλας! (συγγνώμη για τον ενικό)

  3. Μια και έχω ασχοληθεί με το συγκεκριμένο σύστημα σε ότι αφορά την υλοποίηση και λειτουργία του σας πληροφορώ ότι είναι απλούστατο όταν υπάρχει το αντίστοιχο λογισμικό. Δεν χρειάζεται παρά ένα περιβάλλον για την καταχώρηση και καταμέτρηση των ψήφων και η εκτέλεση του αλγορίθμου (βλέπε htpp://e-counting.minedu.gov.gr). Είναι ίσως λίγο επίπονη η διαδικασία καταχώρησης των ψηφοδελτίων αλλά ως εκεί. Επιπλέον γιατί πρέπει να μιλάμε με δεδομένα και όχι με φανταστικές δυσκολίες … δυο ΤΕΙ ήδη πραγματοποίησαν τις εκλογές τους κανονικά με το εν λόγω σύστημα (ΤΕΙ Σερρών και Καλαμάτας) χωρίς καμία δυσκολία. Το γιατί διαμαρτύρονται οι συγκεκριμένοι νομίζω ότι δεν σχετίζεται με το σύστημα ψηφοφορίας αλλά με την αλλαγή στην ισορροπία της εξουσίας … 

    • Δημήτρη μου φαίνεται πως ούτε εσύ ούτε οι συνάδελφοι στα ΤΕΙ Σερρών και Καλαμάτας διαβάσατε τη γνωμοδότηση του εκλογολόγου
      και καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ηλία Νικολακόπουλου περί
      αδυναμίας εφαρμογής του εκλογικού συστήματος. (βλ: http://tinyurl.com/bszde7d)  🙂

      • Εγώ προσωπικά τα διάβασα. Πως υποστηρίζεις ότι κάτι που είναι αλγοριθμικά πεπερασμένο, πρακτικά υποβοηθούμενο από λογισμικό και υπολογιστές και έχει ήδη εφαρμοστεί σε δυο Ιδρύματα ότι είναι ανεφάρμοστο… Είναι ακριβώς η επιστημονική παραλλαγή των γνωστών φράσεων “Προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα” ή “Αυτό δεν γίνεται στην Ελλάδα” κτλ. Α ξέχασα δεν είμαστε για τα δύσκολα …. Είμαστε μόνο για τα εύκολα.

        • Πολύ θα ήθελα κι εγώ να διαβάσω τη γνωμοδότηση του εκλογολογου. Είμαι περίεργος να δω τι μνημείο νομοτεχνικης σκέψης και ορθολογισμου καταλήγει στο συμπέρασμα πως ένα εκλογικό σύστημα που υπάρχει απο το 1821 και έχει δοκιμαστεί επιτυχώς σε όλο τον κόσμο, στην Ελλάδα είναι ανεφαρμοστο.

  4. Η Δάφνη όμως με 15 πρωτοβάθμιους και 100 δευτεροβάθμιους ψήφους αποκλείετε … όχι και τόσο αντιπροσωπευτικό

      •  Σε σύνολο 15 πρωτοβάθμιων ψήφων και 100 ψηφοδελτίων συνολικά, η Δάφνη το πολύ θα μπορούσε να λάβει 85 δεύτερες προτιμήσεις. Η Δάφνη έτσι και αλλιώς με κανένα άλλο σύστημα δεν θα εκλεγόταν…. Επίσης μην ξεχνάτε ότι υπάρχει και ο συντελεστής μεταφοράς των ψήφων που εξαρτάται από την υπερκάλυψη του ορίου του εκλογικού μέτρου ή όχι.  

Leave a Reply to Ybikos Cancel reply

Your email address will not be published.