“Και δυστυχώς, όπως έγινε με τη ραδιοτηλεόραση, η φούσκα του ασφυκτικού ελέγχου της Παιδείας θα σκάσει απότομα. Κι όταν σκάσει, τα υπάρχοντα ιδρύματα δεν θα ξέρουν πώς να ανταγωνιστούν και η χώρα θα μείνει με ένα εκπαιδευτικό τοπίο ανάλογο του ραδιοτηλεοπτικού.”
Με το συμπέρασμα αυτό κλείνει το σημερινό άρθρο του στην Καθημερινή, ο Πάσχος Μανδραβέλης. Συμφωνώ μαζί του αφού κι εγώ τα ίδια γράφω εδώ και 6 χρόνια.
Εκεί που διαφωνώ με το άρθρο του κ. Μανδραβέλη όμως είναι στο επιχείρημά του πως και στις ΗΠΑ μεγάλα πανεπιστήμια όπως το Cornell στήθηκαν στη μέση του πουθενά. Συνεπώς η τοποθεσία ενός νέου ΤΕΙ στην Ελλάδα δεν θα πρέπει να είναι η πρώτη μας έγνοια.
Εδώ που φτάσαμε, πιστεύω, πως η τοποθεσία ενός νέου ΤΕΙ ή ΑΕΙ είναι ουσιαστικός λόγος ανησυχίας και προβληματισμού. Συγκρίσεις με τα πανεπιστήμια Cornell και Stanford που στηθήκαν σε ασήμαντα χωριουδάκια πριν 100 χρόνια, δεν οφελούν και δεν έχουν και σχέση με τα σημερινά δεδομένα που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα καταρχήν αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της διασποράς: ένα ΑΕΙ δηλαδή κατακερματίζεται και μοιράζεται σε 3-4 πόλεις προς ικανοποίηση της ντόπιας εκλογικής πελατείας. Με αποτέλεσμα να υπονομεύεται το ίδιο το ίδρυμα. Τι σόι πανεπιστήμιο είναι αυτό που έχει την πολυτεχνική, νομική, και ιατρική σχολή του σε τρεις διαφορετικές πόλεις τις οποίες μέχρι πρόσφατα ένωνε ένας γαϊδουρόδρομος;
Το ΤΕΙ της Δράμας είναι παράρτημα του ΤΕΙ Καβάλας. Αν και η απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων είναι δεν είναι 30 χιλιόμετρα, το λεωφορείο θέλει 50 λεπτά της ώρας να την καλύψει, όχι μόνο εξαιτίας των στάσεων στα ενδιάμεσα χωριουδάκια αλλά κι επειδή ο μοναδικός εθνικός δρόμος περνάει μέσα από αυτά με αποτέλεσμα να αργεί το δρομολόγιο. Έτσι οι φοιτητές του ΤΕΙ Καβάλας των οποίων η σχολή βρίσκεται στη Δράμα είναι ουσιαστικά αποκομένοι από την υποδομή και τις υπηρεσίες που απολαμβάνουν οι συμφοιτητές τους στην Καβάλα.
Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι, δεν θα έπρεπε να είναι, γιατί να έχει (ή να μην έχει) ΤΕΙ η Δράμα. Αλλά γιατί το ΤΕΙ της Δράμας λειτουργεί χωρίς υποδομή και υποστήριξη; Ποιούς κοροϊδεύει η παρουσία του στη Δράμα; Γιατί οι φοιτητές του δεν απολαμβάβουν τις ίδιες υποδομές με συμφοιτητές τους στο κεντρικό ΤΕΙ, 30 χιλιόμετρα παρακάτω;
Κανείς δεν θα παραπονιόταν αν είχαμε ένα καλοστημένο ΤΕΙ στην Κάτω Αετοράχη ή ένα επίσης καλοστημένο Πανεπιστήμιο στην Πάνω Μικροκλεισούρα. Δεν έχουμε όμως καλοστημένα ΑΕΙ. Το πρόβλημα είναι πως η διασπορά των ΑΕΙ σε λόγγους και ραχούλες, προς ικανοποίηση εκλογικών σκοπιμοτήτων, δημιουργεί ατροφικά, δυσλειτουργικά, και άστοχα ιδρύματα.
Πανεπιστήμια όπως το Stanford και το Cornell, που χρησιμοποιεί ως παραδείγματα ο κ. Μανδραβέλης στο άρθρο του, στήθηκαν πριν 100-150 χρόνια κάτω από άλλες συνθήκες και συγκυρίες. Μεγάλωσαν οργανικά και συστηματικά, όντως πλήρως αυτοδιοικούμενα.
Στην Ελλάδα σήμερα δεν έχουμε περιθώρια να στήσουμε ένα μικρό ΑΕΙ και να το αφήσουμε να μεγαλώσει. Έχουμε μερικά ιδρύματα τα οποία μπορούν να εξελιχθούν σε εξαιρετικά ΑΕΙ αρκεί να ενταχθούν σ’ ένα υγιές και σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο αυτοδιοίκησης και ποιοτικής λειτουργίας και να ενισχυθούν οικονομικά. Αυτό σημαίνει πως, αναγκαστικά, κάποια ΑΕΙ θα κλείσουν και πως κάποιοι ιδιοκτήτες σουβλατζίδικων, καφενείων, και διαμερισμάτων θα στενάξουν. Αλλά με σουβλάκι, καφέ, και γκαρσονιέρα, δεν επιβιώνουμε κάτω από τις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης. Χρειάζεται ανταγωνιστική παιδεία και ποιοτική έρευνα.
