Άρθρο του Διονύση Γουσέτη *

Είναι κοινός τόπος ότι όλη η Ευρώπη γερνάει. Ο συσχετισμός των ανθρώπων τρίτης ηλικίας (συνταξιούχων) προς τον υπόλοιπο πληθυσμό αλλοιώνεται καλπάζοντας υπέρ των πρώτων.

Δυο είναι οι αιτίες: η πρώτη είναι η υπογεννητικότητα, με κεφαλή την Ελλάδα: η μέση Ελληνίδα δεν γεννά 2,1 παιδιά, που απαιτούνται για την απλή αναπαραγωγή, αλλά 1,28 με μέσο όρο Ε.Ε. 1,51. Έπειτα, η επιστήμη έχει αυξήσει τον προσδόκιμο χρόνο ζωής. Στη δεκαετία του ’60 ήταν 70 χρόνια. Σήμερα είναι 80. Τα 10 επιπλέον χρόνια ζωής είναι όλα συντάξιμα. Η γήρανση αυτή σημαίνει ότι όλο και λιγότεροι είναι οι νέοι πολίτες που με τις εισφορές τους καλούνται να καλύψουν τις συντάξεις και τα έξοδα νοσηλείας όλο και περισσότερων ηλικιωμένων. Το 1990 ήσαν 3 εργαζόμενοι για έναν συνταξιούχο. Σήμερα είναι 1,77. Δε χρειάζεται να είσαι ειδικός για να καταλάβεις ότι το ασφαλιστικό πρόβλημα είναι εκρηκτικό.

Μια λύση θα ήταν οι μετανάστες. Έκθεση του ΟΗΕ (15/7/2004) εκτίμησε ότι η Ευρώπη, για να διατηρήσει το εργατικό δυναμικό στο σύνολο του πληθυσμού της, χρειάζεται διπλάσιο αριθμό τον χρόνο από όσους δέχεται σήμερα! Όμως, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία απαγορεύουν τη λύση αυτή.

Στην Ελλάδα, το ασφαλιστικό έχει πρόσθετα προβλήματα. Έχουμε ρεκόρ στην εισφοροδιαφυγή, στην ιδιοτελή κακοδιαχείριση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων (βλ. σκάνδαλο ομολόγων), στις χαριστικές ρυθμίσεις των ασφαλιστικών οφειλών της εργοδοσίας, στο φαβοριτισμό ως συνέπεια πελατειακών σχέσεων. Παρέχονται συντάξεις χωρίς ασφαλιστικές προϋποθέσεις. Παρέχονται πρόωρες συντάξεις, συντάξεις με ειδικές ρυθμίσεις, συντάξεις για αντιστασιακούς, συντάξεις για «αναπήρους» χωρίς πρόβλημα υγείας κλπ. Οι δημαγωγικές αυτές αποφάσεις είναι πολιτικά αδύνατον να ανατραπούν. Τραγικό αποκορύφωμα: όλα τα έσοδα από τις μετοχοποιήσεις ισχυρών ΔΕΚΟ (ΟΤΕ -ΔΕΗ) διατέθηκαν στο να καλυφθούν προσωρινά οι διαχειριστικές «τρύπες» των συγκεκριμένων ασφαλιστικών ταμείων. Επιπλέον, η κυβέρνηση δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της για χρηματοδότηση των ταμείων.

Πώς θα λυθεί το ασφαλιστικό; Στη Γαλλία έλαβαν μέτρα επώδυνα. Σύνταξη στα 40 χρόνια εργασίας το 2008 και στα 42 το 2020, καθώς και υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές. Και πρόσφατα ο Σαρκοζύ ανήγγειλε νέα επώδυνη μεταρρύθμιση. Στην Ιταλία αυξήθηκε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης. Στη Γερμανία έφθασε τα 67 χρόνια.

Εμείς κάνουμε τρία πράγματα. Πρώτα φτιάχνουμε επιτροπές σοφών, που όλες -δεξιές και σοσιαλιστικές- προτείνουν μέτρα παρόμοια με τα ευρωπαϊκά. Στη συνέχεια απαξιώνουμε αυτές τις επιτροπές και λοιδορούμε τα μέλη τους. Σαν τα μικρά παιδιά ή τους πρωτόγονους, δεν αντέχουμε ν’ ακούσουμε μια δυσάρεστη αλήθεια. Τέλος, αρχίζουμε τα ξόρκια. Τα κόμματα εξουσίας ορκίζονται λαγούς με πετραχήλια, τρέμοντας μπροστά στο «πολιτικό κόστος» δηλαδή την απώλεια ψήφων. Αξίζει να διαβάσει κανείς την εξιστόρηση του εκφυλισμού της πρότασης Γιαννίτση από τον ίδιο (ΒΗΜΑ, 7/10/2007). Τώρα η ΝΔ μας βαυκαλίζει ότι θα λύσει το πρόβλημα μαγικά: χωρίς να αυξηθούν τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης, χωρίς να αυξηθούν οι ασφαλιστικές εισφορές, χωρίς να μειωθεί το ύψος των συντάξεων!

Το ξόρκι της αριστεράς συνοψίζεται σε μια μονότονη αντιπρόταση: πρόσθετοι πόροι από το κράτος. Και πού θα βρει τους πρόσθετους πόρους η κυβέρνηση; Μα… να φορολογήσει την πλουτοκρατία, είναι η εύκολη αριστερή απάντηση. Η πλουτοκρατία όμως, όταν βλέπει ότι η φορολογία και η εργατική νομοθεσία γίνονται επαχθέστερα από όσο σε άλλες χώρες, είτε μετακομίζει σ’ αυτές είτε «πτωχεύει». Τότε, οι απελπισμένοι εργαζόμενοι ακούν για λίγο επαναστατικές παρηγοριές του τύπου «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη» και στη συνέχεια, όταν το θέμα παύει να πουλάει, βυθίζονται ο καθένας στο προσωπικό του δράμα. Καμιά φορά η κυβέρνηση, φοβούμενη το πολιτικό κόστος, επεμβαίνει: επιδοτεί την επιχείρηση για να αποσύρει (προσωρινά) τις απολύσεις. Αποτέλεσμα, νέες αριστερές καταγγελίες για υποταγή της στο κεφάλαιο.

Όσοι δεν μετακομίζουν και δεν «πτωχεύουν», χάνουν την ανταγωνιστικότητά τους. Είμαστε τελευταίοι σε ανταγωνιστικότητα στην Ευρώπη, που επίσης σημαίνει απολύσεις και ανεργία. Σημαίνει και αύξηση του πληθωρισμού. Ο δικός μας είναι σημαντικά υψηλότερος του μέσου όρου της ευρωζώνης. Αλλά η αριστερά αντιμάχεται και την ανταγωνιστικότητα, ως χαρακτηριστικό της «καπιταλιστικής ατομικότητας» και ως «εχθρό της συλλογικότητας».

Οι αιτιάσεις αυτές δεν περιορίζονται στην αριστερά. Τις ασπάζεται εν πολλοίς η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας μας, για τον απλούστατο λόγο ότι είναι οι μόνες συμβατές με τις υπόλοιπες κρατικίστικες ιδεοληψίες της, που πηγάζουν από την εθνική μας ανασφάλεια και την έλλειψη κοινωνικής συνοχής. Αλλά, όπως επισημαίνει ο Τ. Γιαννίτσης, στην πραγματικότητα κανένα μεγάλο πρόβλημα δεν μένει άλυτο. Αν δεν λυθεί πολιτικά, το λύνει με σκληρό τρόπο η ίδια η πραγματικότητα: αύξηση της ανασφάλειας και άνθηση των ιδιωτικών ασφαλίσεων. Το κράτος πρόνοιας στο ασφαλιστικό μετασχηματίζεται ταχέως στο ανάλογο του κράτους της «δωρεάν» παιδείας.

—
* Αναδημοσιεύεται με άδεια του συγγραφέα.