Όπλα και ΗΠΑ

Η χτεσινή τραγωδία στο Newtown του Connecticut είναι απερίγραπτη. Είκοσι μαθητές δημοτικού σχολείου και 7 (ή 8) ενήλικες νεκροί από τα πυρά ενός νεαρού ανθρώπου με διαταραγμένη, όπως μαθαίνουμε, προσωπικότητα. Μεταξύ των θυμάτων, αυτόχειρας ο δράστης. Είναι αναμενόμενο η τραγωδία αυτή να τροφοδοτήσει τη συζήτηση για οπλοκατοχή και οπλοφορία στις ΗΠΑ. Γι αυτό θα ήθελα να καταγράψω μερικές βασικές πληροφορίες.

Οπλοκατοχή και οπλοφορία στις ΗΠΑ προστατεύονται από το Σύνταγμα της χώρας. Συγκεκριμένα από τη 2η Τροπολογία, το περιβόητο Second Amendment, που εγκρίθηκε το 1791. Το αντίστοιχο εδάφιο έχει ως εξής:

A well regulated militia being necessary to the security of a free state, the right of the people to keep and bear arms shall not be infringed. [Μια εύρυθμη πολιτοφυλακή όντας απαραίτητη για την ασφάλεια ενός ελεύθερου κράτους, το δικαίωμα των πολιτών να έχουν και να φέρουν όπλα δεν παραβιάζεται].

Η τροπολογία αυτή είναι μεταξύ των δέκα που συγκροτούν την χάρτα δικαιωμάτων (Bill of Rights) των ΗΠΑ. Είναι δηλαδή αναπόσπαστο τμήμα του γενέθλιου συνταγματικού πολιτισμού των ΗΠΑ. Συντάχθηκε σε μια ιστορική περίοδο που το νεοσύστατο κράτος είχε κερδίσει την ανεξαρτησία του αντιστεκόμενο σε ένα τυραννικό καθεστώς. Ο ρόλος των πολιτοφυλακών ήταν ζωτικός για την ανεξαρτησία. Οι πολιτοφυλακές αποτελούσαν εγγύηση για την ελευθερία. Αν οι κυβερνώντες δεν σέβονται τους πολίτες τουλάχιστον θα φοβούνται τους οπλισμένους πολίτες.

Αυτή η αντίληψη πέρασε στην κουλτούρα των ΗΠΑ. Η οπλοκατοχή θεωρείται ως εγγύηση ελευθερίας. Οργανισμοί όπως ή Εθνική Ένωση Τυφεκίων (National Riffle Association), συντηρούν αυτή την αντίληψη δημιουργώντας έτσι τεράστια πολιτική πίεση.

Το Σύνταγμα των ΗΠΑ είναι σχεδον αδύνατον να τροποποιηθεί. Για να εγκριθεί αλλαγή του Συντάγματος απαιτείται η σύμφωνη γνώμη από τα κοινοβούλια 38 τουλάχιστον πολιτειών. Πολιτικά κάτι τέτοιο είναι ακατόρθωτο. Η απόσυρση δηλαδή της 2ης Τροπολογίας δεν αποτελεί λύση.

Λύση επίσης δεν αποτελούν ούτε οι γενικές απαγορεύσεις οπλοκατοχής. Επειδή παραβιάζουν τη Συνταγματική εντολή της 2ης Τροπολογίας. Τέτοιες γενικές απαγορεύσεις είχαν δοκιμάσει μεγάλοι Δήμοι, όπως το Σικάγο. Κρίθηκαν τελικά αντισυνταγματικές από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Η απόφαση του δικαστηρίου είναι αμφιλεγόμενη, αποτελεί όμως νομική πραγματικότητα που δύσκολα αντιστρέφεται.

Την βδομάδα αυτή το Περιφερειακό Ομοσπονδιακό Εφετείο με έδρα το Σικάγο έκρινε επίσης αντισυνταγματική την πολιτειακή απαγόρευση οπλοφορίας στο Illinois. Η απόφαση έχει επιπλέον σημασία επειδή την εξέδωσε ο Richard Posner — ίσως ο πιο έγκριτος δικαστής της χώρας.

Τι ισχύει λοιπόν στις ΗΠΑ. Υπάρχουν αρκετές διαφορές από πολιτεία σε πολιτεία αλλά σε γενικές γραμμές τα πράγματα έχουν ως εξής. Οι περισσότερες αγορές όπλων απαιτούν έναν έλεγχο ποινικού μητρώου και εθελοντική δήλωση ψυχιατρικού ιστορικού.

Σε πολλές πολιτείες οι αγοραστές όπλων πρέπει να έχουν άδεια οπλοκατοχής. Αν θέλουν να έχουν μαζί τους (εκτός σπιτιού) το όπλο πρέπει να διαθέτουν και άδεια οπλοφορίας. Η οπλοφορία στις περισσότερες πολιτείες πρέπει να είναι κεκαλυμένη (conceal and carry), δηλαδή το όπλο να καλύπτεται από ρουχισμό ή να βρίσκεται σε τσάντα, τσέπη, κτλ. Σε αρκετούς δήμους επιτρέπεται η ανοιχτή οπλοφορία, δηλαδή το όπλο να μην καλύπτεται από ρουχισμό.

Οι προϋποθέσεις για την άδεια οπλοκατοχής και οπλοφορίας διαφέρουν από πολιτεία σε πολιτεία. Βασική προϋπόθεση είναι το καθαρό ποινικό μητρώο. Δεν χορηγείται άδεια σε άτομα με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα — κάτι που όμως εξαρτάται από την ειλικρίνεια του ενδιαφερομένου αφού άνετα μπορεί να αποκρύψει τα προβλήματα αυτά στην αίτηση του.

Οι προϋποθέσεις για την άδεια οπλοφορίας γενικά απαιτούν στοιχειώδη εκπαίδευση στη χρήση όπλων και φυσικά καθαρό ποινικό μητρώο.

Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις που επιτρέπουν την αγορά όπλων χωρίς κανέναν έλεγχο. Οι εξαιρέσεις αυτές καλύπτουν μεγάλο ποσοστό πωλήσεων.

Με αυτά τα δεδομένα, τι μπορεί να γίνει; Η άποψή μου είναι πως κάθε προσπάθεια απόσυρσης της 2ης Τροπολογίας, είναι πολιτικά αδύνατη. Ιστορικά και πολιτισμικά το δικαίωμα οπλοκατοχής αποτελεί συστατικό στοιχείο της χώρας αυτής.

Αυτό δεν σημαίνει όμως πως η πρόσβαση σε όπλα θα πρέπει να είναι εντελώς απροϋπόθετη.

Η εκπαίδευση που απαιτείται για οπλοφορία θα μπορούσε να είναι πιο ουσιαστική. Αντί για 3-6 ώρες, να απαιτούνται 40 ή 60 ώρες. Και στη συνέχεια 10-20 ώρες επανεκπαίδευσης ετησίως.

Θα μπορούσε, επίσης, να επιστρέψει η απαγόρευση των επιθετικών όπλων (assault weapons). Τέλος είναι απαραίτητο να απαλειφθούν όλες οι εξαιρέσεις για έλεγχο μητρώου πριν την αγορά όπλου.

Κανένα μέτρο δεν θα αποτρέψει εντελώς τραγωδίες σαν κι αυτη που συνέβει χτες. Θα ήταν όμως ευχής έργο αν περιορίζαμε τη  συχνότητα και την έκταση τους. Ίσως κάποια μέρα να επέλθει και η πολιτική ωριμότητα που θα οδηγήσει στην απόσυρση της 2ης Τροπολογίας.

Με τα παραπάνω δεν προσπαθώ να καλύψω νομικά και ιστορικά ζητήματα που απαιτούν βαθιά ανάλυση και εκτενή συζήτηση. Παρουσιάζω όμως επιγραμματικά πώς έχει η πραγματικότητα σήμερα στις ΗΠΑ.

Για παραπέρα ανάγνωση προτείνω τα εξής:

Υστερόγραφο:

Θα συζητηθεί αναμφίβολα και το θέμα της ψυχικής υγείας ως προϋπόθεση για άδεια οπλοκατοχής και οπλοφορίας.

Η παράθεση του ψυχιατρικού ιστορικού στην αίτηση οπλοκατοχής/οπλοφορίας γίνεται εθελοντικά από τον ενδιαφερόμενο. Δεν υπάρχει τρόπος αυτοδίκαιης αναζήτησης (ή επαλήθευσης) του ιστορικού αυτού από την αρμόδια αρχή.

Ακόμη κι αν ο ενδιαφερόμενος έχει νοσηλευτεί σε ψυχιατρική πτέρυγα, το νοσοκομείο δεν μπορεί να ενημερώσει κάποιο αρχείο που συμβουλεύονται οι αρχές για την έκδοση άδειας οπλοκατοχής.Ούτε οι ψυχίατροι/ψυχολόγοι έχουν την αρμοδιότητα να ενημερώνουν προληπτικά την αρμόδια αρχή για ασθενή ή πελάτη τους — εξάλλου δεν υπάρχει και αρχείο η μητρώο για τέτοιες προληπτικές καταχωρήσεις. (Η μόνη δυνατότητα που έχουν οι ψυχίατροι/ψυχολόγοι είναι να καλούν την αστυνομία αν πιστεύουν πως ο ασθενής τους αποτελεί άμεσο κίνδυνο για τον εαυτό του ή άλλους).Η δημιουργία μητρώου ψυχιατρικού ιστορικού θα δαιμονοποιούσε — κατά τη γνώμη μου — τα άτομα με ψυχικά προβλήματα. Ενδεχόμένως θα λειτουργούσε αποτρεπτικά στο να αναζητούν βοήθεια από ειδικούς.Επιπλέον, με εξαίρεση τα βαριά εργαλεία της ψυχολογίας (πχ MMPI) είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς την ψυχική πρόθεση κάποιου σε σχέση με όπλα — και τότε ακόμη τα εργαλεία αυτά δεν είναι 100% αξιόπιστα.
Share

One thought on “Όπλα και ΗΠΑ

  1. Καιρός να εκσυγχρονίσουν το παλαιολιθικό τους σύνταγμα!
    Ε-μα…

Leave a Reply to Darthiir the Abban Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *