Οργάνωση και λειτουργία της Αστυνομίας

Τα πρόσφατα και δραματικά περιστατικά στην Αθήνα φέρνουν για μια ακόμη φορά στο προσκήνιο την ανεπάρκεια της ΕΛ.ΑΣ. Η ανεπάρκεια αυτή έχει καταγραφεί από την πολιτική ηγεσία του τόπου είτε με όρους αρχαιολατρικού βερμπαλισμού (οι κατά Πολύδωρα «πραίτωρες») είτε με λαϊκίστικη ορολογία (το κατά Παπουτσή «έλλειμα δημοκρατίας»). Η πολιτική ηγεσία των σωμάτων ασφαλείας στην Ελλάδα στερείται στοιχειώδη τεχνοκρατική αντίληψη για τα θέματα της αρμοδιότητάς της.

Όσο ανεχόμαστε την ανικανότητα αυτή θα υποφέρουμε απο μια αστυνομία που δεν θα κάνει καλά τη δουλειά της. Με αποτέλεσμα την καταχρηστική, εκδικητική, αλόγιστη και κάποιες φορές δολοφονική αστυνομική βία αλλά και το αίσθημα ανασφάλειας που διακατέχει τους κατοίκους της χώρας.

  1. Είναι σημαντικό να διαπιστώσουμε πως βελτιώσεις στην αστυνόμευση δεν μπορούν να επέλθουν από τη μια μέρα στην άλλη. Συζητούμε λοιπόν για εγχείρημα δεκαετίας που απαιτεί βεβαίως την συναίνεση των μεγάλων πολιτικών κομμάτων.
  2. Είναι επίσης σημαντικό να καταλάβουμε από την αρχή πως συζητούμε για βελτιώσεις που θα γίνουν σταδιακά και πως δεν σχεδιάζουμε ένα τέλειο (και συνεπώς ανέφικτο) σύστημα. Παραφωνίες, παραβατική συμπεριφορά αστυνομικών, κτλ, θα υπάρχουν πάντοτε. Το ζητούμενο είναι ο περιορισμός των φαινομένων και η άμεση αντιμετώπισή τους.

Οι αλλαγές που χρειάζονται είναι επιχειρησιακές και νοοτροπίας. Ως κοινωνία είμαστε καχύποπτοι απέναντι στην αστυνομία και η στάση μας είναι απαξιωτική. Τα αίτια της καχυποψίας και της απαξίωσης πρέπει σταδιακά να απαληφθούν. Η σχέση αστυνομικού και πολίτη πρέπει να εξορθολογιστεί ώστε να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός.

  1. Χρειαζόμαστε μια ανεξάρτητη αρχή που να ερευνά καθε φαινόμενο αστυνομικής βίας και να καταλήγει σε αξιόπιστα πορίσματα. Μπορούμε να διδαχθούμε πολλά από τη λειτουργία παρομοίων αρχών (πχ Σικάγο, Λονδίνο). Η αξιοπιστία μιας τέτοιας αρχής εξαρτάται από την εφαρμογή των πορισμάτων της. Ας μην επαναληφθει εδώ η αδιαφορία που έδειξε η Διοίκηση απέναντι σε άλλες Αρχές (πχ. να μιλά για θρυαλλίδα ανασφάλειας δικαίου ο Συνήγορος του Πολίτη, να μην ιδρώνει το αυτί κανενός για τις αυθαιρεσίες υπαλλήλων στο προξενείο της ΝΥ, και να αποθρασύνονται ακόμη περισσότερο οι επίορκοι υπάλληλοι).
  2. Να δημιουργηθεί σταδιακά κλίμα εμπιστοσύνης ώστε οι πολίτες να καλούν το 100 άφοβα. Πρακτικά αυτό σημαίνει τα εξής:
    1. Άμεση ανταπόκριση από το τηλεφωνικό κέντρο του 100. (Αλγεινή εντύπωση μου είχε κάνει πριν κανα δυο χρόνια ο κειμενολέκτης που με πληροφορούσε πως βρίσκομαι σε «γραμμή προτεραιότητας» όταν κάλεσα το 100). Στόχος εδώ είναι να συνδέεται η κλήση σε 5 το πολύ δευτερόλεπτα.
    2. Αναβάθμιση του τηλεφωνικού κέντρου του 100 ώστε οι χειριστές του να έχουν αμέσως το γεωγραφικό στίγμα της κλήσης (οδο και αριθμό δηλαδή για κλήσεις από σταθερά τηλέφωνα, συντεταγμένες για κινητά).
    3. Ενοποίηση των τηλεφωνικών κέντρων για αστυνομία, πυροσβεστική, πρώτες βοήθειες.
    4. Ενημέρωση του κοινού πως δεν υπάρχουν επιπτώσεις αν καλέσουν το 100 και διαπιστωθεί πως δεν συνέτρεχε κάποια ανάγκη για παρουσία της αστυνομίας, εφόσον η κλήση γίνεται με καλή πίστη. Δεν μιλούμε δηλαδή για φάρσες και άσκοπες κλήσεις, αλλά για παράδειγμα αν δει κανείς κάποιον στο δρόμο που φαίνεται ύποπτος και καλέσει το 100 και διαπιστωθεί πως το άτομο δεν ήταν ύποπτο τελικά. Είναι δουλειά της αστυνομίας να ανταποκρίνεται σε τέτοιες κλήσεις.
    5. Καθορισμένος και εγγυημένος χρόνος απόκρισης. Να διαβαθμιστούν τα περιστατικά σε τρεις βαθμούς προτεραιότητας και να υπάρχει εγγυημένος χρόνος απόκρισης για κάθε βαθμό. Πχ, σε κλήσεις πρώτης προτεραιότητας να έρχεται η αστυνομία μέσα σε 2 λεπτά.
    6. Ο αστυνομικός της γειτονιάς να γίνει ο γείτονας αστυνομικός, δηλαδή να είναι κάτοικος της περιοχής.
  3. Κάθε αστυνομικός, από τον αρχηγό του σώματος ως τον νεότερο δόκιμο να φέρει ευδιάκριτο σήμα με το επώνυμό του. Να θεωρείται πειθαρχική παράβαση η απόκρυψη του σήματος αυτού. Αστυνομικοί ειδικών ομάδων, πχ ΜΑΤ, να φέρουν ευμεγέθη και ευδιάκριτα αλφαριθμητικά στοιχεια σε στολές και κράνη βάση των οποίων να είνα δυνατή η ταυτοποίησή τους. Εξαιρούνται μόνο οι αστυνομικοί σε ειδικές υπηρεσίες (πχ, μυστική αποστολή κτλ).
  4. Να γίνει ξεκάθαρο πως σε δημόσιο χώρο κάθε πολίτης δικαιούται να φωτογραφίζει και να κινηματογραφεί ανενόχλητος αστυνομικούς εν υπηρεσία.
  5. Να διασαφιστεί πως κάθε αστυνομικός έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιήσει την απαραίτητη βία κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και πως έχει το δικαίωμα άμυνας σε περίπτωση που κρίνει ότι κινδυνεύει η ζωή του.
  6. Να εμπεδώσουν οι κάτοικοι της χώρας πως η ανυπακοή σε οδηγίες αστυνομικού θα έχει συνέπειες.
  7. Να διασαφιστεί πως ρίψη εκρηκτικών ή εμπρηστικών μηχανισμών προς την κατεύθυνση αστυνομικών συνιστά άμεση ένοπλη απειλή κατά της ζωής τους και τους νομιμοποιεί να αμυνθούν με κάθε νόμιμο τρόπο.
  8. Να εξοπλιστούν οι αστυνομικοί με taser.
  9. Να εκσυγχρονιστούν τα αστυνομικά τμήματα ώστε να γίνουν πιο φιλικά προς τον πολίτη.
  10. Να απλοποιηθεί η οργάνωση της αστυνομίας έτσι ώστε οι περιπολικοί αστυνομικοί να έχουν ευρύτερες αρμοδιότητες που να συμπεριλαμβάνουν και τροχαία ζητήματα. Κάθε αστυνομικός, για παράδειγμα, που βλέπει παρανόμως σταθμευμένο όχημα να έχει την δυνατότητα να βεβαιώνει την παράβαση επι τόπου.
  11. Να καθιερωθούν προγράμματα συνεργασίας με συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες οι οποίες θα συνεπικουρούν το αστυνομικό έργο. Για παράδειγμα οι οδηγοί ταξί, λεωφορείων, φορτηγών, έχουν μια διαρκή εικόνα από δρόμους και γειτονιές. Αν δουν κάτι που τους φαίνεται ύποπτο να μπορούν να ειδοποιούν την αστυνομία αμέσως.
  12. Να δημοσιοποιούνται μέσω διαδικτύου πληροφορίες για περιστατικά, χρόνο απόκρισης, κτλ.

Πολλά από τα παραπάνω εγχειρήματα απαιτούν συστηματική και μακροχρόνια προσπάθεια. Η συναίνεση των μεγάλων κομμάτων είναι επίσης απαραίτητη. Επίσης απαραίτητη είναι κι η υπεύθυνη στάση του Τύπου. Γι αυτό λοιπόν πρέπει να χαραχθεί ένα πλαίσιο κοινής αποδοχής για την στάση κομμάτων και Τύπου απέναντι στην αναδιοργάνωση της αστυνομίας. Από το πλαίσιο αυτό θα υπάρξουν αποκλίσεις. Σημασία όμως έχει η τήρησή του απο την μεγάλη πλειοψηφία πολιτών, πολιτικών, και δημοσιογράφων.

Αν δεν ξεκινήσουμε αυτη την προσπάθεια σήμερα, η κατάσταση θα χειροτερέψει. Οι συμμοριτοπόλεμοι μεταξύ αστυνομικών και διαφόρων ομάδων θα συνεχίστουν με απρόβλεπτη ένταση. Με ολοένα και περισσότερο εμφανή την ανεπάρκεια της αστυνομίας, διάφορα περιθωριακά και εγκληματικά στοιχεία θα επεκτείνουν την δράση τους. Θα χαθεί εντελώς το αίσθημα δικαίου και ασφάλειας με αποτέλεσμα την παραπέρα υποβάθμιση του Πολιτεύματος.

Share

4 thoughts on “Οργάνωση και λειτουργία της Αστυνομίας

  1. Λεό,
    χωρίς να λέω πως δεν είναι σωστές οι παρατηρήσεις σου, μερικά μόνο σχόλια:
    1) Καμία Αστυνομία δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει υπό καθεστώς πολιτικής ομηρίας. Όταν η οποιαδήποτε επιτελική, επιχειριασκή απόφαση, πρέπει πρώτα να περάσει από το γραφείο του άσχετου υπουργού, τότε είναι σαφές ότι Αστυνομία δεν υπάρχει. Όταν ο Αρχηγός, ο Υπαρχηγός κι’ όλοι, τέλος πάντων, οι αξιωματικοί που τοποθετούνται στις υψηλές θέσεις της ιεραρχίας, πρέπει να έχουν κομματική ταυτότητα, τότε είναι σαφές ότι Αστυνομία δεν υπάρχει. Όταν η, οποιαδήποτε, προσπάθεια εκσυγχρονισμού, πρέπει πρώτα να εγκριθεί από μερικές δεκάδες υπουργούς, υφυπουργούς, υπηρεσιακούς παράγοντες και λοιπούς παρατρεχάμενους οι οποίοι αγνοούν τα βασικά της πρόληψης και της καταστολής, τότε είνα σαφές ότι Αστυνομία δεν υπάρχει.
    2) Παρ’ όλα αυτά, η Ελληνική Αστυνομία έχει αρκετά άξια και ικανά στελέχη. Έχει, επίσης, καταφέρει να έχει υποδομή ικανοποιητικού επιπέδου, αξιοποιώντας τα όσα χρήματα της αναλογούν από έναν κρατικό προϋπολογισμό που σκέφτεται πρώτα τον θυρωρό του υπουργού τάδε και μετά την προστασία του Αστυνομικού. Έχει, επίσης, καταφέρει να διατηρήσει σε επιχειριακή λειτουργία το περίφημο σύστημα C4I ή, για να το θέσω καλύτερα, το τμήμα του εκείνο του συστήματος που κατέστη δυνατόν να λειτουργήσει. Υπάρχει λοιπόν και κέντρο όπου ο χρόνος αναμονής είναι μικρότερος από 10 δεύτερα, υπάρχει και caller id υπηρεσία (χωρίς όμως να υπάρχει ανάλογη συνεργασία με την εξεύρεση των στοιχείων του καλούντος επειδή αυτό απαγορεύεται από την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων), υπάρχουν συστήματα GPS και υπολογιστές συνδεδεμένοι on-line μέσω σύνδεσης TETRA στα περιπολικά (άλλο αν τα τερματικά αυτά είναι τοποθετημένα επάνω στους αερόσακκους του συνοδηγού). Έχει, τέλος, καταφέρει η Ελληνική Αστυνομία, να διεκπαιρεώνει πλείστες όσες γραφειοκρατικές εργασίες την στιγμή μάλιστα που σε αρκετά Αστυνομικά Τμήματα δεν υπάρχει καν φωτοτυπικό χαρτί.
    3) Μια κουβέντα, τέλος, για το δικαίωμα του Αστυνομικού στην χρήση των όπλων. Ο νόμος ορίζει ότι ο Αστυνομικός δεν έχει δικαίωμα να κάνει χρήση του όπλου του αν, πρώτα, δεν έχει δεχθεί ένοπλη επίθεση (κι’ ας με διορθώσει όποιος ξέρει τον νόμο καλύτερα). Αυτό και μόνο νομίζω πως τα λέει όλα.
    Κατά τ’ άλλα, ναι, χρειάζεται μακρόχρονη και επίπονη προσπάθεια για την αλλαγή του “καθστώτος” στην Ελληνική Αστυνομία. Το θέμα είναι ποιός θ’ ανάψει το πράσινο φως για την αλλαγή αυτή και ποιός θ’ αναλάβει την ευθύνη διεκπαιρέωσής της ……

    •  Γιώργο συμφωνώ με τις παρατηρήσεις σου. Λύσεις για τα προβλήματα που περιγράφεις υπάρχουν. Είναι καιρός να υπάρξει και πολιτική βούληση. Συγκεκριμένα:

      1) για το καθεστως πολιτικής ομηρίας που περιγράφεις, βλέπω δυο ζητήματα. Η ηγεσία της αστυνομίας πάντοτε θα έχει πολιτική χροιά. Αυτό συμβαίνει παντού. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι να μειωθεί η κομματική εξάρτηση. Λυνεται. Όπως λύνεται και το πρόβλημα της γραφειοκρατίας. Μια ιδέα θα ήταν να δημιουργηθεί μια θέση ειδικού γραμματέα αστυνομίας με 10ετή θητεία. Να διορίζεται σ’ αυτή άτομο με υψηλά προσόντα και να εξουσιοδοτείται για την επιχειρησιακή διαχείριση της Αστυνομίας.

      2) Σαφώς υπάρχουν ικανότατοι αστυνομικοί και αξιωματικοί και μια υποδομή πάνω στην οποία μπορούν να γίνουν πολλές βελτιώσεις. Δεν ξεκινούμε από το μηδέν κι αυτό είναι θετικό στοιχείο. Απαραίτητος βεβαίως είναι ο εξορθολογισμός της γενικότερης αντίληψής μας περι προσωπικών δεδομένων. Αν η υπηρεσία ANI/ALI παραβιάζει τις ρυθμίσεις περι προσωπικών δεδομένων, αυτό σημαίνει πως οι ρυθμίσεις είναι λάνθασμένες.

      3) Ένοπλη επίθεση θεωρώ και τη ρίψη νεραντζιού διανθισμένου με ξυραφάκια. Όπλο δεν είναι μόνο πυροβόλο.

      Κλείνεις τις παρατηρήσεις σου με την ερώτηση: «Το θέμα είναι ποιός θ’ ανάψει το πράσινο φως για την αλλαγή αυτή και ποιός θ’ αναλάβει την ευθύνη διεκπαιρέωσής της».

      Είναι καιρός να σταματήσουμε να ρωτούμε ποιος θα αναλάβει την ευθύνη για ριζικές αλλαγές στον τόπο. Την ευθύνη, στο δημοκρατικό πολίτευμα, την έχουν πάντοτε οι πολίτες. Καιρός είναι να σταθούμε στο ύψος των ευθυνών μας.

      • Εμείς, Λεό, θεωρώ πως στεκόμαστε στο ύψος των ευθυνών μας. Το μελίσσι μας δεν πάσχει απ’ τους εργάτες, απ’ τις βασίλισσες πάσχει δυστυχώς ……
        Κατά τ’ άλλα συμφωνώ μαζί σου. Ειδικά στα (2) και (3) δεν θα μπορούσες να βρεις καλύτερο συμπαραστάτη. Όλη αυτή η “ξυνίλα” που αναδύεται από το “τεράστιο” ζήτημα της προστασίας των προσωπικών μας δεδομένων, με αηδιάζει. Η Αστυνομία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα προσωπικά μου δεδομένα για κάποια, εντός ορίων του νόμου, υπόθεση, αίφνης όμως, μπορούν να τα χρησιμοποιούν οι συνεργαζόμενες με τις τράπεζες εισπρακτικές εταιρείες / νταβατζήδες για να με απειλούν, ή να τα παραχωρούν (sic) οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας σε εταιρείες “marketing” για την νέα τους “καμπάνια”. Μπούρδες απόρρητο ….. Όπως αηδιάζω κι’ όταν ακούω τους “δημοκράτες” να τα βάζουν με τους Αστυνομικούς επειδή, απλά, εκτέλεσαν τις διαταγές που είχαν. Ή ακόμα κι’ αν παραφέρθηκαν, όταν κάποιοι “διαδηλωτές” τους πέταγαν πέτρες ή, ενώπιος – ενωπίω, τους έβριζαν τις μάνες τους. Λες κι’ αν μου βρίσουν εμένα την μάνα μου, θα κάτσω να τους κοιτάω …..

  2. Pingback: Greece: A Proposal to Reform the Police · Global Voices

Leave a Reply to gbob Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *